मन आनंद आनंद छायो

   

         बर्टोल्ट ब्रेख्तने म्हटले आहे. “Everyone chases after happiness, not noticing that happiness is right at their heels.”      
     एकदा एक कोळी समुद्रकिनार्‍यावर आरामात एका झाडाखाली बिडी ओढत बसला होता. तिथून एक श्रीमंत व्यक्ति जात असताना त्याने कोळ्याला शांतपणे बसलेले पाहिले आणि त्या कोळयाला विचारले, तू एवढा बिनधास्त बसला आहेस, काही काम का करत नाहीस? तो म्हणाला, “मी आजच्या पुरते मासे मिळवले आहेत, आणखी काय करायचे?” ते ऐकल्यावर तो श्रीमंत माणूस त्याच्यावर रागावला. “निवांत झाडाखाली बसून वेळ वाया घालवतो आहेस त्यापेक्षा तू आणखी मासे का पकडत नाहीस?.” “पण मी जास्त मासे पकडून काय करू?” तो कोळी म्हणाला. श्रीमंत म्हणाला, “तू जास्त मासे मिळवून विक. आणि आलेल्या पैशातून एक मोठी बोट घे.” “मोठी बोट घेऊन मी काय करू?” “तू ती बोट घेऊन खोल समुद्रात जाऊ शकशील, आणखी मासे मिळवू शकशील. ते विकून जास्त पैसे तुला मिळतील.” “जास्त पैसे मिळाल्यावर मी काय करू?” “तू आणखी बोटी विकत घेऊन बर्‍याच लोकांना तुझ्याकडे कामाला ठेऊ शकशील.” “ते करून मी काय करू?” “तू माझ्यासारखा श्रीमंत माणूस होशील.” “त्यानंतर मी काय करू?” “तू तुझे आयुष्य शांतपणे व्यतीत करू शकशील.” कोळयाने शांतपणे वर मान करून पहिले आणि हसत तो उत्तरला, मग आता मी काय करतो आहे असे तुला वाटले?

      दिवसभरात इतक्या गोष्टी घडत असतात की त्यातून आपल्याला क्षणोक्षणी आनंद मिळत असतो. चाफा, बकुळ, पारिजातक यांचा ओंजळभर फुलांचा वास, गरमागरम वडापाव, भजी यांचा भर पावसात मिळालेला मस्त स्वाद, सकाळी दुरून कुठूनतरी कानावर पडलेले आणि दिवसभर मनात रेंगाळत राहिलेले, मी राधिका मी प्रेमिका किंवा फुललेरे क्षण माझे चे सूर, अगदी दोन सेकंदाने न हुकलेला ग्रीन सिग्नल. फक्त या क्षणांच्या बाबतीत आपण सजग राहायला हवे. संत तुलसीदासानी म्हटले आहे, गोधन, गजधन, वाजिधन और रतनधन खान, जाब आवत संतोखधन, सब धन धुरीसमान. गायींची खिल्लारे, हत्तीदळ, घोड्यांच्या रांगा, रत्नांच्या खाणी हे सगळं जरी प्राप्त झाले, तरी संतोष धनापुढे सगळच व्यर्थ आहे. लाखोंची कमाई झाली, माणिक मोत्यांची रास मिळाली, तरी ती कधीच पुरेशी वाटत नाही. समाधानी स्वभाव असला तर मात्र सार भरून पावत. इंग्रजीत म्हण आहे, count your blessings. पण आपली बुद्धी इतकी कोती असते की आपल्याला जे मिळत नाही त्याचाच आपण सतत विचार करत राहतो. ताजे उदाहरण,रिओ ऑलिम्पिकचे. साक्षी मलिकने ब्रॉँझ पदक मिळवले ते लढाई जिंकून. त्याक्षणी ती आनंदी होती. पण सिंधुने मिळवलेले सिल्व्हर मेडल, गोल्डन हरल्यामुळे मिळाले, त्यामुळे ती त्यावेळी फारशी आनंदी नव्हती.   

     एखादा रिक्षावाला किंवा बस कंडक्टर, दुकानदार तुमच्याशी वाद घालतो, कदाचित तुमचे बरोबर असते. पण त्यानंतर तो वाद विसरून आपली पुढील मार्गाक्रमणा करणे आवश्यक असते नाहीतर त्या दु:खी कष्टी मुडची सावली आपल्या पुढच्या कामावर, वातावरणावर पडते आणि सगळेच बिनसत जाते. तो वाद तुम्हाला घरापर्यंत, तुमच्या कुटुंबापर्यन्त कसा घेऊन जातो लक्षातही येत नाही. घरातल्यांशी वागताना नकळत तुसडेपणाने वागतो. म्हणजे आपल्या मुडचा कळत नकळत रिमोट कंट्रोल दुसर्‍याच्या हातात देतो.

      जेलमध्ये असणारे दोन कैदी, त्यांच्यात असणारा स्वभावाचा फरक पहा. एक आनंदी आहे आणि दुसरा दु:खी. आनंदी कैदी दुसर्‍याला विचारतो, “तू एवढा दु:खी कष्टी का आहेस? तुरुंगात येण्याआधी मी खूप मजेत होतो. एखाद्या  रिसॉर्टमध्ये असल्यासारखा होतो. त्यामुळे इथल्यापेक्षा अगदी छान जीवन होते.” दुसरा त्याला विचारतो, “तू कसा इतका समाधानी?” त्यावर आनंदी  माणूस उत्तरतो, “मी आधी दुसर्‍या एका जेलमध्ये होतो. पण तिथल्या राहाण्याच्या सोयी अत्यंत घाणेरड्या होत्या. इथेच मी जास्त प्रसन्न आणि सुखी आहे. खुपजण (कैदी) इथे राहायला मिळावे म्हणून प्रयत्नात असतात. मी त्या बाबतीत नशीबवान आहे.”

    आनंद ही गोष्ट व्यक्ति आणि परिस्थिति सापेक्ष असते. तुलना करून आपल्याला किती चांगले मिळाले याचा विचार करायचा असतो. म्हणूनच तुझे आहे तुजपाशी, परि तू जागा चुकलासी. सुखाच्या पाठीमागे धावत सुटले तर ते आणखी आणखी पुढे जाते. When you are happy and you know clap your hands, when you are  happy and you know and you really want to show clap your hands. आनंदाची परिभाषा अशी आहे. आनंद दाखवला, व्यक्त केला तर तो द्विगुणित होतो. बहिणाबाई चौधरी म्हणतात, माझ सुख सुख हंड्या झुंबर टांगल, माझ दु:ख दु:ख तयघरात कोंडल. आनंदाचा प्रकाश बाकीच्यानाही आनंद देतो. The time to be happy is now, the place to be happy is here. वर्तमानात राहायच आणि तेही आनंदी हाच आयुष्याचा मूलमंत्र आहे.  

        -----------------------सविता नाबर 

Published in Maharashtra Times ,Kolhapur edition as on 24th August 2016