परवाच एक बातमी वाचली. बातमीतली
बातमी अशी होती की एका हॉटेल मालकाने आपल्या हॉटेलच्या भिंतीवर एक पोस्टर लावले होते,
पदार्थाबरोबर देण्यात येणारे सांबार जो ग्राहक टाकून उठेल त्याच्यावर दंड आकारण्यात
येईल. पुण्यातील एका उपहारगृहात असाच एक फलक लावला होता. कृपया ग्राहकांनी कोणताही
पदार्थ पानात टाकू नये. ग्राहकाने मागितलेले पदार्थ पुर्णपणे संपवून उठावे. ज्याची
प्लेट स्वच्छ दिसेल अशा ग्राहकाला बिलामध्ये दहा टक्के सूट मिळेल.
हॉटेलमध्ये फुकट जाणारे अन्न. त्याची
विल्हेवाट कशी लावावी हाही खूप मोठा प्रश्न असतो. लग्न कार्यात पूर्वी आग्रह करून
वाढण्याची पद्धत होती. पंगतीवर पंगती उठायच्या तेव्हा किती जिलब्या खाल्ल्या,
किती लाडू खाल्ले हे अहमहमिकेने खाल्ले जायचे. मोजले जायचे. पण आता खाण्यार्‍याचीही
तेवढी ताकद राहिली नाही आणि वाढणार्‍याचीही नाही. आता बुफे पद्धत आली. त्यामागची कल्पना
खरेतर फारच भन्नाट. तुम्हाला पाहिजे तेच आणि तितकेच खावे हा त्यामागचा उद्देश. पण
या पद्धतीतही लोकांना आपल्या पोटाचा अंदाज येत नाही. काहीही आणि कितीही पानात
घेतात आणि टाकतात.
सुखवस्तू लोकांना अन्नाची किंमत नसते. पण
ज्याला एक घास मिळवायला शारीरिक , मानसिक त्रास सहन करावा लागतो. त्याला अन्नाची
किंमत विचाराल तर कळेल. सुखासुखी मिळणारे, सहज आपल्या पानात पडणार्‍या त्या ताज्या अन्नासाठी गरीब किती मोताद असतात. तुरडाळ
महाग, तांदूळ महाग, कांदा तर न चिरताही डोळ्यात पाणी आणतोय,
गरिबाचे अन्न भाकरी आणि कांदा हेसुद्धा त्याच्या तोंडात पडत नाही अशा
पार्श्वभूमीवर अन्नाची नासधूस मनाला घरे पाडते.
समोर आलेल्या ताटातले थोडेसे अन्न टाकणे,
पेयातले थोडे पेय शिल्लक ठेवणे याला शिष्टाचार समाजाला जाई,
किंबहुना तो अजूनही समजला जातो. बड्या घरच्या बेटयांना हॉटेलात भरपूर मागवून
थोडेसे खायचे आणि उरलेले प्लेटमध्ये टाकायचे यात मोठी प्रौढी वाटते. भारतासारख्या संपत्तीची
असमान वाटणी असलेल्या देशात एकीकडे गरीबांना खायला अन्न मिळत नाही आणि दुसरीकडे अन्नाला
तोंड लागत नाही म्हणून ते फुकट जाते ही सत्य परिस्थिती आहे. बर्‍याच ठिकाणी
ग्राहकाला पाण्याचा पेला पुर्णपणे भरून दिला जातो. वास्तविक पाहता एवढे पाणी
प्रत्येकाला पिण्यासाठी लागतेच असे नाही. मोटारगाडी, दुचाकी क्लोरीनेटेड
पेयजलाने धुणार्‍या लोकांना कशी कळावी प्यायला पाणी मिळणे मुश्किल असलेल्या गावात
कित्येक मैल अंतरावरून डोक्यावरून हंडे भरून आणावे लागतात,
अशा लोकांची व्यथा?
पर्जन्याचे असमाधानकारक बरसणे,
ग्लोबल वॉर्मिंग, वृक्षसंहार, सिमेंटची वाढती जंगले,
सगळ्याच प्रकारचे प्रदूषण त्यात त्यामध्ये जल, वायु,
ध्वनिप्रदूषण सगळेच आले. या आणि अशा अनेक कारणांमुळे सामान्य जनता मेटाकुटीला
आलेली आहे. शेतकरी राजा हवालदिल झालाय. कसेतरी जीवन धकवतोय. या सगळ्याचा साकल्याने
विचार करून स्वत:पासून सुरुवात करू या. अन्नाची नासाडी करायची नाही,
ते वाया जाऊ द्यायचे नाही पाणी वाया घालवायचे नाही. हे मनापासून ठरवूया. श्री.
वसंतराव नार्वेकर यांच्यावरील पुस्तकाचे काम करताना त्यांच्या वडिलांच्या सत्यशोधक
चळवळीशी तोंडओळख झाली. त्यामुळे सत्यशोधक समाजाची तत्वे समजली. कोणत्याही सबबीखाली
तांदळाच्या अक्षता वापरायच्या नाहीत. अन्न हे परब्रम्ह आहे. अन्न पायाखाली तुडवून
त्याचा नाश करणे योग्य नाही. अक्षतांसाठी फुलांचा उपयोग करावा. कसलीही फुले
चालतील. मुंडावळया पाहिजे असल्यास फुलांच्या बांधाव्या. नार्वेकरांच्या चरित्रातील
त्यांचे वडील आमदार कै. डी. एस. नार्वेकरांच्या विचारसरणीतील हे काही मुद्दे.
तांदळाची नासधूस टाळण्यासाठी अक्षता फुलांच्या असाव्यात. जेणेकरून तांदूळ पायदळी न
तुडवता कुणाच्या तरी मुखी लागावा. कमीत कमी खर्चात विवाह व्हावा. विवाहाच्या वेळी
मोजकेच लोक जेवणासाठी बोलवावेत. विवाहाचा खर्च संसारोपयोगी वस्तूंसाठी करावा. बॅंड,
वरात यापेक्षा गरीबांना अन्न द्यावे. किती उदात्त विचार आहेत हे! फार त्याग
करण्याची आवश्यकता नाही. गरज आहे फक्त आपल्या जाणिवांच्या कक्षा रुंदावण्याची आणि
मन थोडेसे संवेदनक्षम करण्याची.
..........................सविता
नाबर
No comments:
Post a Comment